آیا در آیین زرتشت مصلح موعود وجود دارد؟

امتیاز یادت نره

آیا در آیین زرتشت مصلح موعود وجود دارد؟

«موعود» به کسى گویند که در یک یا چند دین آمدنش بشارت داده شده است. این شخص براى اصلاح امور انسان ها، مبارزه با کژى ها و ناراستى ها، ریشه کن کردن ظلم و ستم و برقرارى صلح، دوستى و عدالت در جهان مى آید؛ لذا او را «مصلح» مى نامند.

در آیین زرتشت نیز به ظهور مصلح و منجى آخرالزمان تأکید شده است. بشارت هاى مختلفى در این آیین از آمدن مردى الهى و درستکار خبر مى دهند که با ظهورش، صلح و راستى را بر عالم، حاکم خواهد ساخت.
در آیین زرتشت سه موعود وجود دارد که آنها را «سُوشیانت» مى نامند و به ترتیب عبارت اند از: «هوشیدر» پروراننده ى قانون، «هوشیدر ماه» پروراننده ى نماز و نیایش و «استوت ارت» آخرین منجى که با آمدنش جهان نو مى شود.
طبق تعالیم آیین مذکور، مهم ترین سُوشیانت، همان کسى است که در آخرالزمان ظهور مى کند، چنان که گفته اند: سوشیانت مَزدیسنان به منزله ى کریشناى بَرَهمنان، بوداى پنجم بودائیان، مسیح یهودیان فارقلیط عیسویان و مهدى مسلمانان است.[۱] سوشیانس، یا سوشیانت به معناى خاص کسى است که در پایان جهان ظهور خواهد کرد و آن که سوشیانت پیروزگر نام خواهد داشت، استوت ارت نیز نامیده خواهد شد.[۲] در اوستا کلمه ى سوشیانت حداقل هشت بار و اَستوت اِرِتَ حداقل دو بار ذکر شده است.[۳] در آن جا براى این مصلح موعود، صفات گوناگونى ذکر شده است؛ از جمله:
۱٫ «در آن هنگام که مردان دیگربار برخیزند و بى مرگى به زندگان روى آورند «سوشیانت» پدیدار شود و جهان را به خواست خویش نو کند».[۴] ۲٫ «بدان هنگام که «اَسْتْوَت اِرِتَ» پیک مزدا اهوره – پسر «ویسْپَ تَوْروَیرى» از آب کیا نسیه برآید، گرزى پیروزى بخش برآورد که فریدون دلیر، هنگام کشتن «اَژى دَهاک» داشت».[۵] ۳٫ «یاران «اَسْتْوَت اِرِتَ» پیروزمند بدرآیند؛ آنان نیک اندیش، نیک گفتار، نیک کردار و نیک دین اند و هرگز سخن دروغ بر زبان نیاورند.»[۶] از موارد یاد شده استفاده مى شود که در اوستا، علاوه بر بشارت ظهور مصلح در آخرالزمان، به صفاتى چون پیروزگر بودن موعود، قیام با شمشیر و داراى یارانى با خصال نیک اشاره دارد. براى آگاهى بیش تر، باید به دیگر کتاب هاى زرتشتیان، که در تفسیر اوستا و تبیین این آیین نوشته شده اند، رجوع کرد؛ از جمله:
۱٫ در کتاب معروف «زند»[۷] پس از ذکر مبارزه ى همیشگى «ایزدان» و «اهریمنان» آمده است:
… آن گاه پیروزى بزرگ از طرف ایزدان -خداپرستان -مى شود و اهریمنان را منقرض مى سازند… پس از پیروزى ایزدان و برانداختن تبار اهریمنان، عالم کیهان به سعادت اصل خود رسیده بنى آدم بر تخت نیک بختى خواهند نشست.[۸] در این متن، همانند اوستا به ظهور مصلح آخرالزمان و به ذکر کلى مسئله ى ظهور مصلح موعود اشاره نموده است.
۲٫ جاماسب[۹] در کتاب «جاماسب نامه» از زرتشت نقل مى کند:
از زمین تا زیان (عرب) از فرزندان هاشم، مردى بزرگ سر و بزرگ تن و بزرگ ساق بیرون آید و بر آیین جد خویش و با سپاه بسیار روى به ایران نهد و آبادانى کند و زمین را پر از داد کند.[۱۰] این سخن به صراحت اوصاف مصلح موعود را ذکر مى کند که اولا، از سرزمین عرب ظهور خواهد کرد؛ ثانیاً، از اولاد هاشم است؛ ثالثاً، بر آیین جدّ خویش بوده و در نهایت، با قدرت و به نیروى قهر، نهضت خود را آغاز خواهد کرد. این اوصاف، همان اوصافى است که در احادیث براى امام مهدى(علیه السلام) ذکر شده و منطبق بر آن حضرت است؛ لذا اگر چه مطالب اوستاو زند تنها به ظهور منجى آخرالزمان اشاره دارند، ولى با توجه به متن جاماسب نامه مى توان ادعا نمود که موعود آیین زرتشت، همان موعود دین اسلام است.

پی نوشتها:
[۱]. ر.ک: محمدرضا حکیم، خورشید مغرب، ص ۵۳، و حسین توفیقى، آشنایى به ادیان بزرگ، ص ۶۶٫
[۲]. اوستا، دفتر سوم، فروردین پشت، بند ۱۱، (ج ۱، ص ۴۰۵ ـ ۴۳۰).
[۳]. ر.ک: اوستا، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه.
[۴]. اوستا، زامیاد پشت، بند ۱۱، (ج ۱، ص ۴۸۷).
[۵]. اوستا، زامیاد پشت، بند ۹۳، (ج ۱، ص ۵۰۲).
[۶]. اوستا، زامیاد پشت، بند ۹۵٫
[۷]. زند؛ شرح، بیان، گزارش و تفسیر اوستا است که در عهد ساسانیان به زبان پهلوى نوشته شده است. محمد معین، فرهنگ معین، ج ۵، ص ۶۵۶٫
[۸]. محمد صادقى، بشارات عهدین، ص ۲۳۸٫ این کتاب که در اواخر حیات آیه الله العظمى بروجردى تألیف شد به شدت از سوى آن بزرگوار مورد استقبال و مؤلفش بارها مورد تشویق قرار گرفت. در چاپ هاى بعدى، برخى علما تقریظ هایى بر این کتاب نوشتند؛ مثلا مرحوم علامه طباطبایى در مقدمه این کتاب مى نویسد: «آرى خداوند عزّ اسمه این افتخار را نصیب عالم فاضل، محقق بارع، خطیب شهیر اقاى محمد صادقى – لسان المحققین لازال مویداً فى لسانه و بیانه – نمود که کتاب شریف بشارات عهدین را تألیف و بشارات نبوت را با تحقیقى انیق و بحثى عمیق از مصادر اصلیه با مدارک کافیه استخراج نموده و… این بنده، به نوبه خود، در برابر این شاهکار گرانبها از معظم له شکرگزارى نموده و…»
[۹]. در سنت زردشتیان، جاماسب از خاندان هوگوه و بردار فر شوشتر بود که هر دو برادر، وزیر گشتاسب بودند. جاماسب با دختر زردشت به نام پورچیست ازدواج کرد. وى در ادبیات ایران و عرب به لقب فرزانه و حکیم خوانده شده است و پیش گویى هایى بدو نسبت داده اند که در رساله پهلوى «یادگار زریران» و «گشتاسب نامه دقیقى» و «جاماسب نامه» آمده است. فرهنگ معین، ج ۵، ص ۴۱۹٫
[۱۰]. بشارات عهدین، ص ۲۴۳ ـ ۲۴۴٫ مؤلف کتاب مذکور در پاورقى نوشته است که آن چه از جاماسب نامه در این کتاب نقل مى شود از نسخه خطى است که در کتابخانه ملى ملک دیده ام که در ده قرن گذشته نوشته شده است.»
منبع: امام مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، رسول رضوى، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه (۱۳۸۴)/ موعود